- Pierwszy poziom, to możliwość wypełnienia przez wszystkich rodziców (mających dostęp do Internetu) kwestionariusza M-CHAT-R/F on-line. Kwestionariusz przeznaczony jest do badania dzieci w wieku od 16 do 30 miesiąca życia i zawiera 20 pytań dotyczących różnych zachowań i umiejętności dziecka. Po wypełnieniu go i załączonej krótkiej metryczki, rodzic od razu dostaje wynik z informacją co dalej: czy ryzyko wystąpienia zaburzeń ze spektrum autyzmu jest niskie, średnie (wtedy wskazana jest rozmowa uzupełniająca z osobą przeszkoloną celem wyjaśnienia pytań, których dziecko w ocenie rodzica nie zaliczyło; w jej efekcie rodzic uzyskuje informację czy ryzyko ASD jest jednak niskie, czy też dziecko wymaga konsultacji specjalistycznej i jakiej), czy wysokie (wtedy wskazana jest konsultacja specjalistyczna i dalsza diagnostyka celem określenia problemów rozwojowych dziecka).
- Drugi poziom to bezpośrednie badania przesiewowe prowadzone przez przeszkolone osoby z wykorzystaniem narzędzia SACS-R. Badanie może obejmować dzieci już od ukończenia przez nie 7 miesiąca życia. Wymaga obserwacji dziecka i przeprowadzenia z nim kilku prostych prób, nie wykraczających poza codzienne działania w żłobku/ przedszkolu i innych podobnych instytucjach. Nie wymaga pracy w osobnym pokoju, może być prowadzone w pomieszczeniu z grupą innych dzieci. SASC-R umożliwia badanie dzieci od 7 do 31 miesiąca życia, ewentualnie także starszych. W przypadku młodszych dzieci nawet przy uzyskaniu pozytywnego wyniku (braku niepokojących objawów) wskazane jest powtórzenie badania po kilku miesiącach, celem upewnienia się, że w rozwoju dziecka nie pojawiło się nic niepokojącego. Narzędzie pozwala wykrywać nietypowy rozwój dziecka w zakresie społecznego komunikowania się oraz relacji społecznych. W przypadku stwierdzenia atypowych zachowań, osoba badająca przekazuje rodzicom pisemną informację o kolejnych krokach, jakie powinni podjąć.
- Trzeci poziom to konsultacje i diagnostyka specjalistyczna, pilotażowo w wybranych placówkach, a docelowo, w różnych placówkach w Polsce. Ważne jest, aby były to usługi dostępne dla rodziców bez dodatkowych kosztów, czyli np. realizowane placówkach mających podpisany kontrakt z NFZ lub finansowane przez samorząd. Tu konieczne jest przeszkolenie większej ilości placówek w umiejętności diagnozowania specyficznych zaburzeń w zakresie rozwoju relacji społecznych u bardzo małych dzieci, tak aby zwiększyć dostępność tego typu świadczeń.
- Czwarty poziom to odpowiednie działania wspomagające rozwój dziecka i wspierające rodziny. W tym zakresie rodzice mogą korzystać ze świadczeń w ramach wczesnego wspomagania rozwoju, konsultacji w poradniach psychologiczno-pedagogicznych. Dla dzieci ze zdiagnozowanymi dużymi problemami rozwojowymi wskazana jest bardziej specjalistyczna opieka.
Narzędzia
- Narzędzia do badań przesiewowych (M-CHAT-R)
- Zestaw prób klinicznych do weryfikacji (SACS-R)
- Narzędzia do szczegółowej specjalistycznej diagnozy
Rezultaty
- Do końca 2020 roku udostępnienie usług związanych z wczesnym wykrywaniem i wspomaganiem rozwoju każdemu dziecku będącemu w grupie ryzyka wystąpienia autyzmu
- Do końca 2020 roku ponad 50% dzieci zagrożonych autyzmem będzie objęta wczesnym monitorowaniem rozwoju i będzie miała dostęp do usług programu
Czas realizacji
Lata 2014 – 2018
Miejsce
Program będzie realizowany w całej Polsce. Głównym centrum działań będzie ambulatoryjny Ośrodek Diagnostyczno-Terapeutyczny Fundacji SYNAPSIS. W programie będzie brało udział szereg instytucji z różnych miejsc w Polsce. Będą to działania prowadzone we współpracy z innymi organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz osób z autyzmem, ośrodkami i poradniami klinicznymi, organami samorządu i administracji publicznej.